Amerikaanse wetenschappers slaagden erin om Posturaal Orthostatisch Tachycardie Syndroom (POTS) te veroorzaken bij konijnen door hen auto-antistoffen tegen adrenerge receptoren te geven. Diezelfde auto-antistoffen werden in voorgaand onderzoek bij POTS-patiënten aangetroffen. Bovendien slaagden de onderzoekers erin om het effect van die auto-antistoffen terug teniet te doen en dus de ziekte succesvol te behandelen. De ontwikkeling van een diermodel is een belangrijke stap vooruit in het bewijzen dat de auto-antistoffen wel degelijk aan de basis liggen van de symptomen, en voor de ontwikkeling van een effectieve behandeling van de auto-immune vorm van POTS.
Autoimmuniteit
De laatste jaren werd steeds duidelijker dat een belangrijke subgroep van patiënten met Posturaal Orthostatisch Tachycardie Syndroom (POTS) auto-antistoffen in het bloed heeft die bij gezonde mensen niet voorkomen. Auto-antistoffen zijn door het immuunsysteem aangemaakte stoffen, die zich tegen bepaalde soorten cellen van het eigen lichaam keren. In het geval van POTS gaat het voornamelijk over auto-antistoffen tegen adrenerge receptoren van het type alfa 1 (belangrijk bij de vasoconstrictie) en beta 1 (betrokken bij de regeling van het hartritme).
Oorzaak van de symptomen
Voor POTS bestaat voorlopig nog geen behandeling. Er is enkel symptoombestrijding. Een cruciale stap in de ontwikkeling van zo’n behandeling is aantonen dat de gevonden fysische afwijkingen, in dit geval auto-antistoffen, wel degelijk de oorzaak zijn van de symptomen. Het heeft uiteraard geen zin om iets te behandelen dat geen invloed heeft op de aandoening. Er zijn voorbeelden bekend van andere aandoeningen waarbij auto-antistoffen werden aangetroffen die geen bijdrage leverden tot de symptomen.
Diermodel
Een belangrijke stap bij het ontrafelen van elke auto-immuunziekte is dan ook aantonen dat de geviseerde auto-antistoffen wanneer je ze bij een gezond individu introduceert, resulteren in de symptomen van de aandoening. Aangezien het moeilijk is om vrijwilligers te vinden bij wie je zomaar eventjes een ziekte kan veroorzaken, wordt hiervoor doorgaans overgegaan op diermodellen.
Konijnen
Een diermodel voor POTS is echter niet evident. POTS is een probleem van de baroreflex. Het heeft zo’n grote impact, omdat wij het grootste deel van onze activiteiten rechtop uitvoeren. De meeste (zoog)dieren spenderen hun leven op 4 poten, en hebben daarom een minder goed ontwikkelde baroreflex. In deze studie gebruikten de onderzoekers konijnen. Hoewel ze meestal op 4 poten lopen, hebben ze toch een goed ontwikkelde baroreflex. Ze slagen erin de bloeddruk in het gedeelte boven het hart constant te houden zelfs wanneer ze rechtop staan. Voor meer achtergrondinfo over de baroreflex schreven we eerder een artikel over de giraf, de koning van de baroreflex.
Het onderzoek
Het onderzoeksteam trainde de konijnen om een kanteltafeltest te ondergaan. Er werd gekeken hoe hun hartslag en bloeddruk reageerde op kantelen. Vervolgens kregen de dieren een dosis van de adrenerge auto-antistoffen die ook bij menselijke patiënten werden aangetroffen. Zoals gehoopt veroorzaakte dat bij de konijnen de typische POTS effecten. Hun hartslag tijdens het kantelen verhoogde sterk zonder dat hun bloeddruk veranderde. Dit bewijst dat de auto-antistoffen op zichzelf in staat zijn om de klinische effecten van POTS te veroorzaken.
Omkeerbaar!!
Maar de onderzoekers deden er nog een spectaculair schepje bovenop. Ze ontwikkelden een stof die het effect van de auto-antistoffen teniet deed. Wanneer ze die stof toedienden aan de POTS-konijnen, normaliseerde hun hartslag tijdens het kantelen terug. De stof werkt als een soort lokvogel voor de auto-antistoffen. De stof gelijkt qua structuur heel sterk op de adrenerge receptoren die normaal door de auto-antistoffen worden aangevallen. Hierdoor richten de auto-antistoffen zich op deze moleculen in plaats van op de lichaamscellen en richten ze niet langer schade aan in het lichaam zelf.
Behandeling?
Deze resultaten doen uiteraard dromen van een effectieve behandeling in de nabije toekomt. We kennen nu de vijand, en we hebben zelfs zicht op een wapen. Het onderzoek is dus absoluut een heel cruciale stap vooruit. Maar diermodellen hebben hun beperkingen. De geschiedenis leert dat ze heel vaak niet (volledig) toepasbaar zijn op mensen.
Nog veel vragen
Er zijn namelijk nog een heleboel openstaande vragen. Zo weten we nog steeds niet hoe het komt dat patiënten met auto-immune POTS de auto-antistoffen zijn beginnen aanmaken. En we weten ook niet of die auto-antistoffen de enige schuldige zijn in het veroorzaken van symptomen. Typische POTS-klachten als vermoeidheid, brain fog, duizeligheid, enzovoort zijn namelijk moeilijk bij konijnen te onderzoeken. Misschien spelen er dus nog meer auto-antistoffen of andere processen een rol. En bovendien moeten we ook zeker zijn dat de eventuele behandeling geen nieuwe, ernstigere problemen veroorzaakt.
Wat nu?
Het onderzoek is in elk geval een belangrijke wetenschappelijke mijlpaal. Het versterkt het theoretische begrip over het mechanisme achter de orthostatische symptomen bij minstens een subgroep van de POTS patiënten. Het biedt bovendien hoop op een betere diagnose en benadrukt het nut van identificatie van POTS-subtypes zoals de auto-immune vorm. Daarnaast biedt het onderzoek uiteraard een beloftevolle piste voor behandeling van de auto-immune vorm van POTS. Volgens de auteurs van de studie is de volgende stap dan ook te testen of de behandeling werkt bij menselijke POTS-patiënten waarbij de specifieke auto-antistoffen werden aangetoond. Wanneer dat het geval is, kunnen we echt beginnen dromen van een medicijn.
We volgen alvast met veel ongeduld en hoop de verdere wetenschappelijke vooruitgang.
Het wetenschappelijke artikel werd op 24 september 2019 gepubliceerd in de Journal of the American Heart Association. Enkele wetenschappers verbonden aan Dysautonomia International geven hier nog meer uitleg over het belang en de implicaties van de bevindingen.
Dit is POTS 